Türk Medeni Kanunu, eşler arasında edinilmiş mallara katılma rejiminin uygulanmasını kabul etmiştir. Kanunun 218. Maddesinde; edinilmiş mallara katılma rejiminin, edinilmiş mallar ile eşlerden her birinin kişisel mallarını kapsadığı ifade edilmiştir.

Edinilmiş mal (TMK 219.madde) yer vermek gerekir ise ; her eşin bu mal rejiminin devamı süresince karşılığını vererek elde ettiği malvarlığı değerleri edinilmiş maldır ve bunlara eşlerin çalışmasının karşılığı olan edinimler, sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler, çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar, kişisel mallarının gelirleri, edinilmiş malların yerine geçen değerler de dahildir.

Kanunda eşlerin kişisel mallarının neler olduğu da ayrıca sayılmıştır. Mal rejiminin tasfiyesi anında, bir malın kişisel mal olduğu ispatlanamazsa bu mal, edinilmiş mal kabul edilir. Buradaki ispat yükü, malın edinilmiş mal olmadığını iddia edene yüklenmiştir.

Bununla birlikte eşler tarafından mal rejimi sözleşmesi ile bunun aksinin kararlaştırılması mümkündür. Ancak ülkemizde, evlilik gibi güzel duygularla yapılan başlangıçlarda, mal rejimi sözleşmesi yapmayı düşünmenin ya da teklif etmenin, evlilik birliğinin devam edeceğine güven duyulmadığı şeklinde yorumlanması bazı çekinceler yaratmaktadır. Bundan dolayı olacak ki, ülkemizde mal rejimi sözleşmesi yaygın bir uygulama değildir. Taraflar arasında mal rejimi sözleşmesi ile aksinin kararlaştırılmadığı durumlarda, 01.01.2022 tarihinden sonra evlilik birliği içinde edinilen malların, edinilmiş mal olduklarının kabulü ile hareket edilmektedir.

Kişisel mal ve edinilmiş malların birbirinden ayrıldığı noktaları kanun açık şekilde belirtmiş iken, TMK 219.maddesinde bir kesişmenin olduğu dikkati çekmektedir.

TMK 219. maddesinin ikinci fıkrasına göre: “Bir eşin edinilmiş malları özellikle şunlardır:

1. Çalışmasının karşılığı olan edinimler,
2. Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler,
3. Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar,
4. Kişisel mallarının gelirleri,
5. Edinilmiş malların yerine geçen değerler.”

Maddede yer alan kişisel malların gelirleri ifadesi esasında, kişisel mal ve edinilmiş mallar arasında bir kesişme alanı yaratmaktadır. Bu noktada kişisel mal olmasına rağmen, bu malın gelirinin nasıl edinilmiş mal olduğuna dair eleştirilerle karşılaşılmaktadır. Genellikle konuya ilişkin olarak “kişisel mal” ifadesinin yer aldığı bir talebin edinilmiş mallara nasıl dahil olduğu sorulmaktadır.

Öncelikle belirtmek gerekir ki, kişisel mallar edinilmiş mal olmama statülerini korumakla birlikte, evlilik birliğine katkı sağlayan kazanımlar getirmekte iseler, bu kazanımlar kişisel malın kendisi ya da bir parçası değil, bundan tamamen bağımsız olarak edinilmiş malın kendisi olarak kabul edilmektedirler. Kanımızca bu noktada kanun koyucu; katılma alacağının kanundan kaynaklanması nedeniyle, bu alacak bakımından, talepte bulunan eşin çalışıp çalışmamasının veya herhangi bir katkıda bulunup bulunmamasının bir öneminin de bulunmadığı kanaati ile değerlendirme yapmaktadır. Evlilik birliği içinde sunulan her türlü emek ve mesai karşılığının, taraflar için ortak kazanımlar yarattığı bakış açısı ile, kişisel malın getireceği kazanımı da bu emek ve mesainin bir parçası olarak görülmektedir. Örneğin bir araziden mahsül almak, kira ilişkisi kurmak ve sürdürmek, bankada yatırım yolu ile faiz geliri elde etmek için ortaya konulacak emek ve mesai, evliliğin içerisinde gerçekleşeceğinden, bu getirinin evliliğe dair olması gerektiği kanaati yaratmaktadır.

Bu sebeple, evlilik birliğinden önce edinilmiş bir taşınmazın kişisel mal olduğu tartışmadan uzak ise de, evlilik birliği içerisinde bu evden elde edilen kiralar ile alınan başka bir evin ya da banka hesabında oluşan birikimin artık kişisel mal değil, edinilmiş mal olduğunu söylemek gerekmektedir. Yine aynı şekilde, eşe miras yoluyla geçen bir tarladan her dönem elde edilen mahsulün geliri veya bu gelir ile elde edilen bir mal da yine edinilmiş mal olarak kabul edilecektir. Emsal kararlarda da, kişisel mal ile bu mallardan elde edilen gelirlerin arasındaki fark net olarak görülmektedir.

Yargıtay 8. Hukuk Dairesinin vermiş olduğu emsal bir kararında: “…Mersin’deki 538 parselde 2 numaralı mesken ise 21.06.2005 tarihinde satın alınmış, boşanma dava tarihi öncesinde 21.06.2005 tarihinde dava dışı gerçek kişiye satılarak devredilmiştir…vekili tarafından alımda kadının maaş ve döner sermaye ödemelerinin yatırıldığı bankadaki para, kira gelirlerinin…’nda değerlendirilmesi ile elde edilen miktardan karşılandığı iddia edilmiş ise de 01.01.2002 sonrası itibariyle iddiada yer alan bu gelirlerin TMK’nun 219.maddesi gereği edinilmiş mal oldukları açıktır…”

Yargıtay 8. Hukuk Dairesinin vermiş olduğu emsal bir kararında: “…5.000,00 TL’nin vekil edeni tarafından İmar Bankasında değerlendirilen para olup … kişisel malların gelirleri de edinilmiş mal sayıldığından, değerlendirilen paranın getirisi de bu nedenle edinilmiş mal olup, hesaplamada göz önünde bulundurulması gerekmektedir…”

Yargıtay 8. Hukuk Dairesinin vermiş olduğu emsal bir kararında: “…Davalı adına kayıtlı olan işyeri, taraflar arasında mal ayrılığının geçerli olduğu dönemde alınmış olup, bu işyeri edinilmiş mallara katılma rejiminde davalının kişisel malıdır. Bu işyerinin 1.1.2002′den sonraki geliri ise edinilmiş maldır ( TMK.219/3 )…”

Yargıtay 8. Hukuk Dairesinin vermiş olduğu emsal bir kararında: “…kadının hissedarı olduğu şirketten dağıtılmamış kâr payından kadına düşen ve katılma alacağı hesabına konu miktarın 102.695 TL. ve yarısının 51.347,50 TL olduğu … katılma alacağı bulunduğu görülmektedir….”

Gerek kanun hükmü gerek ise emsal kararlarda görüleceği üzere, evlilik birliği içinde kişisel mal olarak var olmuş veya halen var olan malların getirilerinin, kişisel maldan bağımsız bir şekilde edinilmiş mal olduklarını önemle belirtmek gerekmektedir. Bu sebeple tasfiye sürecinde sürprizlerle karşılaşmamak ve haklarını doğru belirlemek isteyen tarafların  hukuki destek almasında fayda vardır.

Av.MELEK ATALAN